Każdy wie, że bez ludzi nie ma organizacji. To człowiek jest motywatorem, inicjatorem. Funkcjonowanie człowieka w formalnych lub nie formalnych strukturach to wytworzony ewolucyjnie mechanizm. Człowiek jest istotą społeczną, tworzenie grup, wspólnot, społeczeństw to sposób na realizację przez ludzi potrzeby funkcjonowania interakcji międzyludzkich (możliwość rozwijania się, tworzenie tradycji, obyczajów, reguł zachowania) . Każdy chce i poszukuje pracowników zaangażowanych i lojalnych, którzy w tych trudnych i niepewnych czasach są chętni do pomocy, przejmują inicjatywę, dobrowolnie podejmują działania, które pozwolą przetrwać organizacji. W literaturze ten rodzaj zachowań jest nazywany organizacyjnymi zachowaniami obywatelskimi (z j. ang. Organizational Citizenship Behavior, OCB[1]).

Twórca określenia „zachowania obywatelskie” – D. Organ i jego współpracownicy wyjaśniają pojęcia zachowań obywatelskich następująco: „indywidualne zachowania podejmowane dobrowolnie, nie będące w sposób bezpośredni lub wyraźny ujmowane w formalnym systemie nagradzania pracowników, a które łącznie sprzyjają skutecznemu i efektywnemu funkcjonowaniu organizacji[2].

J.Miroński i I. Czaplińska[3] definiują organizacyjne zachowania obywatelskie jako : zachowania nieobowiązkowe, bazujące na niezależnej, indywidualnej inicjatywie i przyczyniające się do najlepszego interesu organizacji „oraz jako „rozważane zachowania, które nie są częścią wymaganej pracy, niemniej jednak wspierają efektywne funkcjonowanie organizacji”.

Niniejszy artykuł opisuje jedno z zachowań obywatelskich w organizacji mając na celu pochylenie się nad tematem OCB.

Wybuch pandemii u każdego z nas zrobił spore zamieszanie, w życiu prywatnym i zawodowym. Zbieg niemiłych wydarzeń w naszej organizacji zmobilizował mnie to zorganizowania w firmie pro-zdrowotnej akcji społecznej. Inicjatywa otrzymała nazwę „Dotykam i wygrywam życie – różowy październik dla Kasi i Eli”. Najważniejsza przesłanką akcji było zaangażowanie pracowników w akcję społeczną, przełamanie tematu tabu i uświadomienie naszym koleżankom, bez względu na wiek, jak bardzo jest ważne samobadanie piersi i noszenie dobrze dobranego biustonosza. Dodatkowo nakłanianie naszych kolegów z pracy do rozmów ze swoimi partnerkami na ten temat. Naszym zadaniem była zbiorka zużytej bielizny na rzecz Stowarzyszenia Polskie Amazonki Ruch Społeczny oraz dla Fundacji Wsparcie na starcie, która prowadzi edukację poprzez programy profilaktyczne. Zbiórka bielizny spotkała się z dużym zainteresowaniem. Na 60 z 70-ciu kobiet zebraliśmy 200 staników, a po zakończonej akcji przeprowadziliśmy anonimową ankietę dotyczącą wzrostu świadomości na temat samobadania i raka piersi. Wynik badań pokazał, że u 100 % (przy 60 ankietowanych Paniach) wzrosła świadomość w temacie samobadania i raka piersi. 70% Pań udała się do lekarza na badania. Dodatkowo z przeprowadzonych rozmów wiemy, że niektóre z Pań nawet poddały się badaniom cytologicznym. Wiemy również, że wszystkie Panie, które wykonały badania otrzymały dobre wiadomości. To była nasza pierwsza akcja społeczna w naszej firmie -spotkała się z bardzo pozytywnym zainteresowaniem, dziewczyny bardzo chętnie zrobiły porządki w swoich szafach i oddały zużytą bieliznę, spora liczba Pań „obudziła się „ ze dawno nie była u ginekologa i był to dla nich sygnał aby wykonać badania. Niektóre Panie dzięki tej akcji dowiedziały się o zawodzie braffiterki i udały się po zakup profesjonalnie dobranej bielizny. Ogromnie wdzięczne były nasze koleżanki które zachorowały, ta akcja dała im również wsparcie mentalne ze strony naszej firmy. Podkreśliły, że bardzo ważne jest wsparcie ze strony pracodawcy, które dało im poczucie bezpieczeństwa w zmaganiu się z chorobą.

Dzięki wspólnym działaniom mogliśmy aktywnie wprowadzić w życie ruch zero waste, ale przede wszystkim edukować i zachęcać kobiety nie tylko z naszej firmy by dbały o swoje zdrowie. Zarząd zdecydował również, że Panie mogły udać się na badania w czasie pracy.

Jesteśmy dumni jako cała firma, że wzięliśmy udział w tym wydarzeniu- nieświadomie nawet wprowadziliśmy działania CSR i OCB. Cieszymy się, że mogliśmy jako zespół i firma uświadomić najbliższych i uratować chociażby jedno życie. Liczymy, że będziemy inspiracją jako pracodawca dla innych firm. Największy przekaż nie zawsze mają media a najbliższe osoby z Twojego otoczenia.

Przejawianie zachowań wykraczających poza zakres obowiązków może być dla pracownika źródłem satysfakcji i zadowolenia, jednak z innej perspektywy niedostrzeganie takich zachowań przez menedżerów i organizacje może stać się dla pracownika źródłem rozczarowań, poczucia niedocenienia i zbytniego angażowania się w kwestie związane z pracą. Niektóre organizacje kreują zachowania obywatelskie pracowników jako pożądany wzór zachowań, co może przyciągnąć i zatrzymać w firmie pracowników ceniących i przejawiających OCB. Obserwując rynek należy również zauważyć, że niektóre organizację mogą wykorzystywać to w negatywny sposób – bez zachowania zdrowego rozsądku. OCB jest formą budowania przewagi konkurencyjnej jako element employer branding ale trzeba zachować zdrowy rozsądek w działaniach. Należy pamiętać, że działania OCB nie są nastawione na zysk – choć przynoszą go w dłuższej perspektywie, nie jest to celem samym w sobie. Każde działania i zachowania mają swoje dobre i złe strony, co nie zmienia faktu, że takie działania w waszych organizacjach rodzące się z potrzeby serca sa bezcenną wartością, która buduje zaangażowanie danej firmy. Nie musisz pracować w dużej korporacji aby działać.

 

Anna Tatur-Łągiewka – Koordyantorka ds. ZZL

—

[1] Ocampo, L., Acedillo, V., Bacunador, A.M., Balo, C.C., Lagdameo, Y.J. and Tupa, N.S. (2018), „A historical review of the development of organizational citizenship behavior (OCB) and its implications for the twenty-first century”, Personnel Review, Vol. 47 No. 4, pp. 821-862

[2] 2 D.W.Organ, P.M. Podsakoff, S.B. MacKenzie, Organizationalm Citizenships Behavior: Its Nature, Antecedents and Consequences, Sage Pbulication, Thosand Oaks 2006, s.3

[3] J. Miroński, I. Czaplińska, Organizacyjne zachowania obywatelskie- istotna, znaczenie i uwarunkowania [w:] Behawioralne determinanty rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Behawioralny wymiar przedsiębiorczości, red. P. Kulawczuk, A. Poszewiecki, Gdańsk 2010, s. 333-334